4 دی 1388 / 8 محرم الحرام 1431 / 25 دسامبر 2009

آيت‏اللَّه مهدي معروف به آقانوراللَّه نجفي اصفهاني از روحانيون مجاهد، مهاجر، مصلح، متفكر در سال 1240 ش (1278 ق) در اصفهان به دنيا آمد. پدرش شيخ محمدتقي اصفهاني صاحب هدايةُ المُستَرشِدين و مادرش دختر آيت‏اللَّه العظمي سيدصدرالدين عاملي از مراجع بزرگ شيعه مي‏باشد. وي در ابتدا در محضر پدر ارجمندش به دانش اندوزي مشغول شد و پس از چندي براي ادامه تحصيلات، عازم عتبات عاليات گرديد. آقا نوراللَّه در آنجا از محضر استادان نامداري همچون ميرزا محمد حسن شيرازي، سيدمحمدكاظم يزدي و ميرزا حبيب‏اللَّه رشتي بهره‏ها برد و به مقام رفيع اجتهاد دست يافت. اين عالم مبارز در نهضت تحريم تنباكو در سطح اصفهان فعاليت داشت. از ديگر اقدامات وي فعاليت عليه مبلغين مسيحي با تأسيس انجمن صناخانه و انتشار روزنامه‏الاسلام مي‏باشد. آيت‏اللَّه نجفي اصفهاني با ظل السلطان فرزند خون‏خوار ناصرالدين شاه كه 30 سال حاكم اصفهان بود مبارزه كرد و وي را از اصفهان اخراج نمود. او در جريان نهضت مشروطه، از اركان نهضت عدالت‏خانه و مهاجرت كبراي قم نيز به شمار مي‏رود. آيت‏اللَّه اصفهاني انجمن مقدس ملي اصفهان را تأسيس و بعد از اخراج ظل‏السلطان دست به اصلاحاتي مانند تأسيس بيمارستان و مدرسه زد. اين عالم مجاهد سرانجام از سوي رضاخان (كه مبارزات زيادي با او كرده بود) مسموم، و در 4 دي ماه 1306 ش برابر بااول رجب 1346 ق در 66 سالگي به لقاءاللَّه پيوست. پيكر اين عالم رباني به نجف منتقل شد و در مقبره جد مادري خود آيت‏اللَّه العظمي شيخ جعفر كاشف الغطاء دفن گرديد.

ابوالقاسم قراگوزلو معروف به ناصرالملك، پس از تحصيلات مقدماتي، راهي انگلستان گرديد و در زمان ناصرالدين شاه، از نزديكان وي شد. او در زمان مظفرالدين شاه به وزارت ماليه دست يافت ولي كار مثبتي انجام نداد. وي مدتي نيز از طرف محمدعلي شاه به صدراعظمي رسيد ولي از آمدن به ايران خودداري نمود تا اين كه بر اثر معرفي اعضاي كابينه به صورت تلگرافي، اين دولت نيز با تشنّجاتي مواجه شد و شكست خورد. با روي كار آمدن احمد شاه قاجار،ناصرالملك پس از مرگ عضدالملك نايب السلطنه، به نيابت سلطنت انتخاب شد و همچنان با ارسال تلگراف، از اروپا دستورات خود را صادر مي‏كرد و به اداره امور كشور مي‏پرداخت. اين طرز حكومت، كشور را با مشكلات متعددي روبرو ساخت تا اين كه ناصرالملك را مجبور به سفر به ايران نمود. وي حكومت قانون و مشروطه را براي ايران زود مي‏دانست و از اين رو با مشروطه‏خواهان هماهنگي نكرد. با وجودي كه سال‏ها در انگلستان و فرانسه اقامت داشت، معذلك، روح ديكتاتوري در او به شدت ريشه دوانده بود. هنگامي كه به نيابت سلطنت رسيد، از انجام انتخابات طفره رفت و در مدت سه سال و نيم نيابت سلطنت او، ايران مجلس نداشت و مطبوعات به شدت در فشار و مضيقه بودند. او بعدها نيز بار ديگر براي گردش و تفريح راهي اروپا شد و امور سلطنت را با مكاتبه و تلگراف انجام مي‏داد. در اين هنگام تصميم به بركناري او گرفته شد ولي نه استعفا داد و نه به ايران آمد و تا روز آخر نيز حقوق خود را كامل وصول نمود. ناصرالملك علي رغم دارا بودن ثروت فراوان و نفوذ بسيار در ايران و انگلستان، هيچ گاه از نفوذش به نفع مملكتش استفاده نكرد و در دوران نيابت سلطنت و قبل از آن، كوچكترين آثار خيري از وي باقي نماند. سرانجام اين سياستمدار عياش در چهارم دي ماه 1306، پس از آن كه مدتي قبل به دعوت رضاخان پهلوي به ايران آمده بود، در تهران درگذشت.

آخرين مذاكره بين مناديان سپاه ايمان، و سردمداران كفر انجام گرفت. روز هشتم ماه محرم به دعوت امام حسين(علیه السّلام) گفتگويي ميان ايشان و اِبنِ سَعْد ترتيب داده شد و ايشان فرمانده كافران را از عاقبت راهي كه در پيش گرفته بود آگاه و برحذر كردند. امام شهيدان در سخنان خويش به ابن سعد فرمودند: «واي بر تو اي ابن سعد، آيا از خدا كه عاقبت به ديدارش خواهي شتافت، نمي‏ترسي؟ آيا با من مي‏جنگي در حاليكه ميداني من كيستم؟ بيا و اين لشكر انبوه را واگذار و با من همراهي كن كه در اينصورت به خدا نزديكتر خواهي بود». اما سخنان امام در آن موجود پليد اثر نكرد و او كه در انديشه كسب قدرت و مقام بود در كفر و جهل خويش باقي ماند.

« ابو سهل كوهي» رياضيدان، و منجم برجسته ايراني در طبرستان متولد شد. اما بيشتر ايام عمر خود را در مراكز علمي بغداد به مطالعه و تحقيق سپري كرد. كوهي بيش از سي سال به رصد ستارگان و ديگر امور رصدخانه‏اي پرداخت و نتايج تحقيقات جامع او مورد استفاده منجمان و دانشمندان بعد از او قرار گرفت.« صنعت اسطرلاب»؛ و« دواير قماسه» از تأليفات ابوسهل كوهي محسوب مي‏شوند.

«ابوبكر احمد بن كامل بن خلف بن شجره » معروف به ابن كامل عالم علوم قرآني، فقيه و قاضي اهل سامرا درگذشت. ام در تاريخ و سرودن شعر تبحر بسيار داشت اما دانش و شهرت اصلي وي در علوم قرآني ذكر شده است. البته ابن كامل در تاريخ عرب جايگاه ويژه‏اي دارد و كتاب التاريخ وي گواه اين مطلب است. گفتني است كه ابن كامل راويِ تاريخ طبري از خود مؤلف است و دوستي ديرينه او با محمد بن جرير طبري در منابع ثبت شده است. مهمترين اثر به جا مانده از ابن كامل كه سالها منصب قضاوت كوفه را داشت« اخبار القـُضاةُ الشُّعَراء» نام دارد.

« بدرالدين محمد آندلسي» معروف به ابن ناظم وفات يافت. پدر او ابن مالك مردي فاضل و دانشمند بود و بدرالدين از مكتب پدر دانش بسياري آموخت و در زمينه‏هاي مختلف علمي معرفت يافت. اين ناظم پس از درگذشت پدر وظايف علمي او را بر عهده گرفت. از آثار وي« شَرحِ الْفيه» و« شرح كافيّه» را مي‏توان ذكر كرد.

ملا علي زنجاني از علماي بزرگ قرن سيزدهم هجري قمري درگذشت. زنجاني فقيهي اصولي و اديبي فرزانه بود. اين عالم وارسته مدتها در قزوين به تدريس و تأليف پرداخت و سپس فعاليتهاي علمي ـ ديني خود را در زنجان ادامه داد. از تأليفات زنجاني تفسير قرآن، جوامع الاصول، و معدنُ الاَسْرار را مي‏توان برشمرد. وي در مقبره سيد ابراهيم زنجان به خاك سپرده شده است.

حاج شيخ عبدُ النّبي نوري ازآيات و مراجع تهران درقرن اخيردارفاني را وداع گفت. او دانشمندي حكيم، فقيهي برجسته و مجتهدي عالي مقام بود. آيت الله نوري سالها درتهران به تدريس اشتغال داشت و جلسات تدريس ايشان همواره انبوهي ازمشتاقان اسلام و معارف اسلامي را پذيرا مي‏شد.

ملاعلي زنجاني از علما و فقهاي قرن سيزدهم هجري قمري و از پرورش يافتگان حوزه‏ي درس شيخ محمدتقي، صاحب "هدايةُالمسترشدين" و از معاصران شيخ مرتضي انصاري بوده و برخي از بزرگان چون ميرزا حبيب‏اللَّه رشتي از شاگردان وي مي‏باشند. او در كنار تدريس، به رفع نيازهاي ديني و دنيوي مردم نيز اهتمام مي‏ورزيد. برخي از آثار به جاي مانده‏ي وي عبارتند از: تفسير قرآن، جوامع الاصول، السؤال و الجواب، الصّيد و الذِّباحة، معدَنُ الاسرار، نواميسُ الاُصول و وسيلةُالنّجاة و... .

نخستين كمپاني هندشرقي فرانسه درزمان سلطنت لويي چهاردهم تأسيس شد. كمپاني هند شرقي براي رقابت سياسي، اقتصادي و استعماري با دولت بريتانيا پديد آمد. بروزجنگهاي خونين ميان فرانسه و انگلستان ازنتايج تأسيس كمپاني هندشرقي فرانسه بود.

زنوبه گرام مخترع و فيزيكدان بلژيكي بعد از75سال زندگي درگذشت. گرام از19سالگي به تحقيق و مطالعه دررشته فيزيك پرداخت. نتيجه تحقيقات زنوبه گرام اختراع دينامو بود. دينامو وسيله‎اي است كه با استفاده ازآن جريانهاي دائم يا متناوب برق را مي‎توان به نقاط دورانتقال داد و ازآن بهره برداري كرد.

حضرت عيسي بن مريم(علیه السّلام) پيامبر بزرگ الهي و اولوالعزم، در روز 25 دسامبر سال اول ميلادي، 622 سال قبل از هجرت پيامبر بزرگ اسلام(صلّی الله علیه و آله و سلّم) ، در بيت لحم واقع در سرزمين فلسطين به دنيا آمد. با اين حال تاريخ تولد حضرت عيسي(علیه السّلام) دقيق نيست و در قرن ششم قبل از هجرت، روز 25 دسامبر به عنوان عيد ميلاد مسيح(علیه السّلام) برگزيده شد، درصورتي كه تاريخ‏نويسان، معتقدند تولد ايشان 4 يا 6 سال قبل از آن بوده است. حضرت عيسي(علیه السّلام) به فرمان خداوند، به گونه‏اي اعجازآميز از مادري باكره و مقدس متولد شد و سپس در گهواره شروع به سخن گفتن كرد و پيامبري خود را بشارت داد. زمان جواني حضرت عيسي(ع) دوره بحراني تاريخ يهود است. يهوديان تحت سيطره روميان چشم انتظار موعودي نجات بخش بودند. با اين حال با ظهور مسيح(علیه السّلام) ، علي‏رغم ديدن نشانه‏ها و معجزات بر حق آن حضرت، باز هم با ايشان به مخالفت برخاستند. آن حضرت در دوران حيات خود به موعظه و شفاي بيماران مي‏پرداخت و در تعليمات خويش، بيشتر از تمثيل بهره مي‏گرفت. معجزات فراوان، تبيين مسائل اخلاقي به همراه مثال‏ها، شفاي بيمارانِ علاج‏ناپذير و بالاخره پافشاري بر اطاعت از شريعت و پرستش خداي يكتا باعث شد تا تعداد زيادي گرد وي جمع شوند. در اين ميانْ، پيروان نزديك و خاص او حواريون نام داشتند كه دوازده نفر بودند و هميشه همراه حضرت بودند. مسيح(علیه السّلام) كه از 30 سالگي به نبوت برگزيده شد، سرانجام مورد تهديد بزرگان يهود واقع شد و آنان تصميم به قتل وي گرفتند. زيرا سران يهودي از اين‏كه مردم به عيسي(ع) علاقه‏مند مي‏شدند، احساس نگراني نموده و مي‏دانستند اگر او را آزاد بگذارند، همه مردم به او ايمان مي‏آورند. روي گرداني يهوديان از بزرگان خود باعث شد تا سران يهود به اين نتيجه برسند كه بايد عيسي(ع) را براي حفظ قوم خود، قرباني نمايند. در آن حالْ، چون خواستند آن حضرت را از ميان بردارند، خداوند مسيح(ع) را به آسمان‏ها برد و يهوديان فردي شبيه به عيسي(علیه السّلام) را به صليب كشيدند. در روايات اسلامي و شيعي، بازگشت عيسي مسيح(ع) در زمان ظهور حضرت مهدي موعود(علیه الصلوة والسّلام) تصريح شده و به نمازگزاردن آن حضرت پشت سر امام عصر اشاره گرديده است. كتاب حضرت عيسي(ع) انجيل نام دارد. نام حضرت عيسي(ع) در سيزده سوره قرآن، 45 بار تكرار شده است.

اسحاق نيوتن دانشمند بلند آوازه انگليسي، در 25 دسامبر سال 1642م در منطقه نارْسِ انگلستان به دنيا آمد و كودكي خود را با غم از دست دادن پدر به تلخ‏كامي گذراند. وي از جواني به ابزارهاي مكانيكي علاقه داشت تا اين‏كه در دانشگاه كمبريج انگلستان در زمينه‏هاي رياضي، فيزيك و فلسفه به تحصيل و تحقيق پرداخت. نيوتن در 24 سالگي قوانين اساسي فيزيك را تنظيم كرد و آن‏ها را درباره اجرام آسماني به كار برد. مهم‏ترين كشف نيوتن، قانون اصلي جاذبه است. كشفيات علمي نيوتن، پايه بسياري از اكتشافات بعدي دانشمندان درباره قوانين حاكم بر طبيعت و اصول رياضي و هندسي شد. نيوتن مفاهيم و قوانين اساسي مكانيك را فرمول‏بندي نمود و پس از كشف جاذبه عمومي، منظره‏اي فيزيكي از جهان به وجود آورد كه تا آغاز قرن بيستم دست نخورده باقي ماند. نيوتن را به دليل مطالعه آثار رياضي‏دانان بزرگ و به ويژه پايه‏گذاري اساس حساب و جبر و آناليز، به عنوان يكي از بنيان‏گذاران اصول رياضيات عالي مي‏دانند. نيوتن پس از تحقيقات جالبي كه درباره نور انجام داد ثابت كرد كه نور خوشيد يا نور سفيد عملاً از تركيب رنگ‏هاي گوناگون به وجود آمده است كه با يك منشور ساده قابل تجزيه است. نتيجه اين تجربه، باعث ايجاد مفهوم طيف يا نوار رنگ گرديد و پايه طيف‏شناسي ريخته شد. وي هم‏چنين با ساخت نوعي تلسكوپ كه به جاي عدسي، داراي آينه بازتابنده بود، پايه تلسكوپ‏هاي امروزي را گذارد و از آن براي بررسي اعماق كيهان استفاده بُرد. ديدگاه‏هاي اين دانشمند بزرگ جهان درباره دين، فلسفه و اخلاق نيز مورد توجه بسياري از دين شناسان و متفكران قرار گرفته است. نيوتن آثار متعددي به نگارش درآورده است كه كتاب مباني رياضي فلسفه طبيعي درباره حركت اجسام، مهم‏ترين اثر اوست. نيوتن در اين كتاب پيروي حركات اجسام در زمين و آسمان را بر اساس قوانين واحد اثبات مي‏كند و قوانين مهم سه‏گانه خود را در اين‏باره مطرح مي‏سازد. او بيش از بيست سال آخر عمر را در مقام رياست انجمن سلطنتي انگلستان گذراند و فعاليت‏هاي علمي خود را ادامه داد. اسحاق نيوتن سرانجام در 20 مارس سال 1727م در 85 سالگي درگذشت و در كليساي وست مينْسْتِر كه مدفن بزرگان بسياري است به خاك سپرده شد.

كمپاني هند شرقي فرانسه در زمان سلطنت لويى چهاردهم، براي رقابت سياسي، اقتصادي و استعماري با دولت بريتانيا در هندوستان تأسيس شد. اگرچه اين شركت در 25 دسامبر 1665م شكل گرفت اما از سال 1719م در هندوستان مستقر گرديد. دولت انگليس نيز 66 سال قبل از تأسيس كمپاني فرانسه، كمپاني تجاري هند شرقي خود را ايجاد كرده بود. از نتايج تأسيس كمپاني هند شرقي، انجام فعاليت‏هاي استعماري دولت‏هاي انگليس و فرانسه در شبه قاره هند و سرزمين‏هاي مجاور آن بود كه تا مدت‏ها، از طريق اين كمپاني‏ها انجام مي‏شد، هر چند كه كمپاني فرانسوي در مقايسه با كمپاني انگليسيِ هند شرقي به موفقيت دست نيافت. اين شركت به علت مشكلات مالي در سال 1769م منحل گرديد.

نيكلاي چائوشسْكو، رئيس جمهور پيشين روماني در 26 ژانويه 1918م به دنيا آمد. وي از جواني به حزب كمونيست پيوست و پس از ترقي در آن در سال 1965م به عنوان دبير كل حزب كمونيست روماني برگزيده شد. او در سال بعد آشكارا از سياست شوروي فاصله گرفت و با آلمان غربي روابط سياسي برقرار نمود. وي از سال 1974م كه به رياست جمهوري روماني رسيد سعي كرد تا بين شرق و غرب موازنه ايجاد كند و در گسترش روابط با امريكا تلاش نمود. چائوشسكو تنها رهبر اروپاي شرقي بود كه علناً عليه اصلاحات مورد نظر كرملين ايستادگي مي‏كرد. او هم‏چنين تنها رهبر بلوك شرق بود كه اجازه رزمايش نيروهاي پيمان ورشو را در خاك كشورش نمي‏داد. چائوشسكو هم‏چنين بر خلاف سياست بلوك شرق، روابط حسنه خود را با غرب گسترش داد و واشينگتن همواره روماني را به خاطر داشتن حداقل تعرفه گمركي در معاملات تجاريش با غرب، مطلوب‏ترين دوست خود در ميان كشورهاي بلوك شرق مي‏دانست. وي پس از روي كارآمدن گورباچف، با انجام اصلاحات مورد نظر كرملين در اروپاي شرقي مخالفت كرد و نارضايتي خود را از اعمال نظر مستقيم مسكو در مسائل اروپاي شرقي اعلام نمود. چائوشسكو نه فقط مخالف سياست‏گذاري شوروي براي كشورهاي اروپاي شرقي بود، بلكه خود در سياست خارجي روماني، مستقل از شوروي عمل مي‏كرد. او در عين استقلال عمل در برابر شوروي، خودمحوري خاصي داشت. وي در سال‏هاي 1956م و 1968م تهاجم نيروهاي شوروي سابق و پيمان ورشو به دو كشور مجارستان و چكسلواكي را محكوم كرد و از برنامه‏هاي اصلاح‏طلبانه و آزادي‏خواهانه مردم اين دو كشور حمايت نمود و از سوي ديگر، در سال 1989م كه نسيم همان اصلاحات و اين بار با حمايت شوروي در اروپاي شرقي وزيدن گرفت، باز به خاطر مخالفتش با سياست‏گذاري كرملين، با اصل اصلاحات به مخالفت پرداخت. به همين سبب تغييرات درسطح هيأت حاكمه روماني بر عكس تغييرات در هيأت‏هاي حاكمه ساير كشورهاي اروپاي شرقي با خون‏ريزي فراوان توام بود. در سال 1987م، مشكلات زندگي و شرايط سخت كاري به اعتصابات و راهپيمايى‏هايى منجر شد كه به وسيله پليس سركوب گرديد. در پايان سال 1989م، رويارويى مردم ناراضي روماني و پليس، كشته‏ها و زخمي‏هاي زيادي به جاي گذارد و دولت وضعيت فوق‏العاده اعلام كرد. ولي در همين زمان گروهي از نظاميان با پشتيباني گسترده مردم در 22 دسامبر 1989م دست به كودتا زدند و حكومت چاشسكو را پس از 24 سال سرنگون كردند. نيكلاي چائوشسكو در همين روز به دام افتاد و سرانجام 3 روز بعد در 25 دسامبر به همراه همسرش در 71 سالگي به جوخه اعدام سپرده شد.

با روي كار آمدن ميخائيل گورباچف در مقام رهبري اتحاد جماهير شوروي سابق، وي دست به اصلاحات گسترده اقتصادي و سياسي زد و سعي نمود تا اوضاع افسارگسيخته كشور را كنترل كند. اما ميزان وسيع مشكلات و نيز بحران‏هاي پي در پي ناشي از استقلال‏طلبي جمهوري‏هاي شوروي، كمبود شديد مواد غذايى و تكيه بر نظام الحادي كمونيستي، تلاش‏هاي گورباچف را با ناكامي مواجه ساخت و روند فروپاشي شوروي را تسريع بخشيد. در اين ميان، در روز 19 اوت 1991م كودتايى از جانب عناصر هوادار بازگشت به روش‏هاي سنتي كمونيسم براي قبضه كردن قدرت به وقوع پيوست كه با مقاومت بوريس يِلْتْسين، رئيس جمهور جديد فدراسيون روسيه و مخالفت مردم، به شكست كامل انجاميد. اين امر موقعيت يلتسين را بيش از پيش تقويت كرد و او را در جايگاهي برتر از گورباچف قرار داد. يلتسين هم‏چنين با تحت فشار قرار دادن گورباچف، او را به استعفا از دبير كلي حزب كمونيست شوروي وادار ساخت و زمينه‏هاي انحلال حزب كمونيست را نيز فراهم آورد. روند سريع اوضاع به نحوي ادامه يافت كه مدت كوتاهي پس از آن، گورباچف با اعتراف به اين مطلب كه تجربه كمونيسم در شوروي با شكست مواجه شده است، كنترل اوضاع را از دست داد و تلاش او براي جلوگيري از فروپاشي كامل اتحاد جماهير شوروي و تشكيل يك اتحاد جديد از جمهوري‏هاي مستقل به جايى نرسيد. از آن سو با تشكيل سازمان كشورهاي مستقل مشترك‏المنافع، يك حكومت مركزي كه سياست‏هاي اقتصادي و دفاعي و روابط خارجي اين جمهوري‏ها را هماهنگ سازد، پيش‏بيني نشده بود و در نتيجه، گورباچف كه ديگر اختياري در مقام رياست جمهوري اتحاد جماهير شوروي نداشت، در شب كريسمس برابر با 25 دسامبر 1991م از مقام خود استعفا داد و رسماً اعلام داشت كه ديگر كشوري به نام اتحاد جماهير شوروي وجود ندارد. بدين سان، ابرقدرت شوروي كه طي سال‏هاي 1990 و 1991م عملاً از ميان رفته بود، اسماً و رسماً از ميان رفت و دنيا سال 1992م را با يك ابرقدرت در صحنه سياست بين‏المللي آغاز كرد. اين در حالي است كه حضرت امام خميني(رحمت الله علیه) رهبر كبير انقلاب اسلامي ايران، چند سال قبل از آن در دوم ژانويه 1989م، طي نامه‏اي به گورباچف، سقوط ماركسيسم و فروپاشي شوروي را پيش‏بيني كرده بودند.

/خ